GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş sistemi içine gezegenler başta olmak üzere yıldızlar, uydular, meteorlar da dâhil olacak şekilde Güneş ve yörüngesinde olan gök cisimlerini içerir. Güneş sistemi antik uygarlıklardan beri ilgi çekici olmuştur. Güneş sistemini kavrama çalışmaları günümüzde özellikle uzay araçlarının yardımıyla gelişmiş bir hale ulaşmıştır.

Güneş Sistemi Nedir?

Güneş sistemi temel olarak güneşin etrafında konumlanmış olan her şeyi içerir. Genel olarak ise güneş sisteminden gezegenler anlaşılır. Bin yıllar boyunca gökbilimciler göğü incelemiş ve bunun sonucunda da güneşin hareketleri ile diğer gezegenlerin hareketlerini takip etmeye çalışmışlardır.

Bu gezegenler Güneşten uzaklıklarına göre şöyle sıralanmaktadır.

• •Merkür
• •Venüs
• •Dünya
• •Mars
• •Jüpiter
• •Satürn
• •Uranüs
• •Neptün

şeklindedir.

Her gezegenin etrafında doğal uydular bulunur. Örneğin Ay dünyanın uydusudur ve dünyanın hareketlerine göre yakınlaşır veya uzaklaşır. Gezegenlerin bazılarında toz ve diğer parçacıklıklardan oluşan halkaları da olabilir. Bu gezegenler isimlerini de mitolojiden almaktadır.

Söz konusu gezegenlerin yanında aynı zamanda cüce gezegen olarak adlandırılan gezegenler de bulunur. Bunlar küçük yapıları yüzünden cüce olarak adlandırılır. Plüton, Haumea, Makemake bilinenleri arasında en ünlüleridir.

Güneş Sisteminin Yapısı Nasıldır?

Güneş sisteminin yapısı asıl bileşen olarak bilinen ve çekim kuvveti ile birlikte tüm sistemi bir arada tutan güneştir. Güneş G2V tipindedir. Sistemin yüzde 90’lık kısmını güneş oluştururken bunun kalan kısmını da diğer gezegenler oluşturmaktadır.

Güneşin etrafında dolaşmakta olan büyük gök cisimlerinin geneli dünyanın yörüngesinde tutulum olarak adlandırılan düzlem içinde yer alır. Gezegenler tutuluma çok yakın bulunur, kuyruklu yıldızlar ise tutulum çemberiyle büyük açılar yaparlar.

Gezegenlerin hepsi ve birtakım gök cisimleri güneşin kuzey kutbunun üzerinden bakıldığında güneşin çevresinde oluşan yörüngede saat yönünün tersine doğru dolanmaktadırlar. Halley kuyrukluyıldızı gibi az da olsa istisnalar da mevcuttur.

Gök cisimlerinin güneşin çevresinde dolaşmaları Kepler yasalarına bağlıdır. Bu bakımdan her gök cismi odak noktalarında güneşi barındırır. Böylece odak noktasında güneş bulunarak elips bir yörünge üzerinde hareket edilir. Güneşe yakın olan gök cisimleri ise hızlı şekilde hareket etmektedir. Gezegenlerin yörüngelerinin neredeyse tamamı dairesel yapıdadır fakat pek çok kuyruklu yıldız, göktaşı ve Kupier gök cisimleri ise dar eliptik hareketler yapar.

Güneş sistemimiz gösterimlerinde büyük uzaklıkları tasvir etmek güçtür. Bu yüzden yörüngeler genel olarak eşit uzaklıkta gösterilir. Gerçekte ise bir gezegenin güneşe olan uzaklığı artması ile birlikte önceki olan yörüngeyle de uzaklığı büyümesi söz konusudur.

Güneş Sisteminin Özellikleri

Güneş sisteminin özellikleri kapsamlı bir şekilde sistemin nasıl çalıştığını anlamak açısından yararlı olacaktır;

• •Güneş sisteminde gezegenlerin hepsi elips şeklinde hareket eder ama bazı gezegenlerin yörüngeleri birbiri ile kesişebilir.
• •Gezegenlerin dönüş hızları birbirlerinden farklı olarak gerçekleşir. Bu da zaman algısının her gezegene göre değişmesine yol açar. Örneğin dünya saati ile Mars saati aynı değildir. Marsta günler ve geceler çok daha uzundur. Bu durum güneşe olan konumla da ilgilidir.
• •En büyük gezegen Jüpiter, en küçük ise yakın zamana kadar Plüton olarak kabul görmüştür. Ancak 2006’da alınan karar ile Plüton cüce gezegen sınıfına alınmıştır.
• •Gezegenler kendi eksenleri etrafında ve güneşin etrafında batıdan doğuya doğru dönmektedir.
• •Güneşe en yakın olan gezegen Merkür’dür.
• •Merkür ve Venüs’ün uydusu bulunmaz, dünyanın 1, Mars ve Neptün’ün 2, Uranüs’ün 6, Satürn’ün 10 ve Jüpiter’in de 12 uydusu bulunmaktadır.
• •Güneş sisteminin yaşı eldeki verilerden hareketle 4,6 milyar yıl olarak tahmin edilmektedir.